ಖಾಸಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುಟ್ಟಿನ ರಜೆ ಕಡ್ಡಾಯ: ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಸೂಚನೆಗೆ ತಡೆ ನೀಡಿದ ಕರ್ನಾಟಕ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌

ಖಾಸಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುಟ್ಟಿನ ರಜೆ ಕಡ್ಡಾಯ: ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಸೂಚನೆಗೆ ತಡೆ ನೀಡಿದ ಕರ್ನಾಟಕ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌

ನೋಂದಾಯಿತ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುಟ್ಟಿನ ರಜೆ ನೀಡುವ ಸರ್ಕಾರದ ಆದೇಶಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ತಡೆ ನೀಡಿದೆ.

ವಿವಿಧ ಕಾನೂನುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನೋಂದಾಯಿಸಲಾದ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಎಲ್ಲಾ ಶಾಶ್ವತ, ಗುತ್ತಿಗೆ, ಹೊರಗುತ್ತಿಗೆ ಮಹಿಳಾ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ತಿಂಗಳಿಗೆ ಒಂದು ದಿನ ವೇತನ ಸಹಿತ ಮುಟ್ಟಿನ ರಜೆ ನೀಡುವುದನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸುವ ನವೆಂಬರ್ 20ರ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಸೂಚನೆಗೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಮಧ್ಯಂತರ ಆದೇಶದಲ್ಲಿ ತಡೆ ನೀಡಿದೆ.

ಕರ್ನಾಟಕ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಜ್ಯೋತಿ ಎಂ. ಅವರಿದ್ದ ನ್ಯಾಯಪೀಠ ಈ ಆದೇಶ ನೀಡಿದೆ. ತಮ್ಮ ಆದೇಶದಲ್ಲಿ, ಸರ್ಕಾರಿ ವಕೀಲರು ಪ್ರತಿವಾದಿ ಪರವಾಗಿ ನೋಟಿಸ್ ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕು, ಅರ್ಜಿಯಲ್ಲಿ ವಿನಂತಿಸಿದಂತೆ ಮಧ್ಯಂತರ ಆದೇಶವಿರುತ್ತದೆ, ಈ ಆದೇಶವನ್ನು ಮಾರ್ಪಡಿಸಲು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಚಳಿಗಾಲದ ರಜೆ ನಂತರ ಸರ್ಕಾರವು ಆಕ್ಷೇಪಣೆ, ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.

ಬೆಂಗಳೂರು ಹೋಟೆಲ್‌ಗಳ ಸಂಘ ಮತ್ತು ಅವಿರತ ಎಎಫ್‌ಎಲ್ ಕನೆಕ್ಟಿವಿಟಿ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್‌ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಅರ್ಜಿಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಬಗ್ಗೆ ವಾದ ಆಲಿಸಿದ ನ್ಯಾಯಪೀಠ ಈ ಮಧ್ಯಂತರ ಆದೇಶವನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿತು.

ಅರ್ಜಿದಾರರ ಪರ ವಕೀಲರು, ಸರ್ಕಾರವು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಮುಟ್ಟಿನ ರಜೆ ನೀಡುವಂತೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಆದೇಶವನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿದೆ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು. ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಕಾನೂನುಗಳು ಸಮಗ್ರ ರಜೆ ನೀತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುದು ನನ್ನ ವಾದ. ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನುಗಳು ಮುಟ್ಟಿನ ರಜೆಯನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸುವ ಯಾವುದೇ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ ಎಂದು ವಕೀಲರು ಹೇಳಿದರು.

ನಂತರ ಪೀಠವು, ಅಧಿಸೂಚನೆ ಹೊರಡಿಸುವ ಮೊದಲು ಸರ್ಕಾರವು ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ ಮಾತನ್ನು ಆಲಿಸಿದೆಯೇ ಅಥವಾ ಇಲ್ಲವೇ ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿತು. ವಕೀಲರು ನಕಾರಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಉತ್ತರಿಸಿದರು. ಅದರ ನಂತರ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಮಧ್ಯಂತರ ಆದೇಶವನ್ನು ನೀಡಿತು.

ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಂಘವು ಸುಮಾರು 1540 ಸಂಸ್ಥೆಗಳು/ಮಾಲೀಕರನ್ನು ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರನ್ನಾಗಿ ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಮನವಿಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸದಸ್ಯರ ನಡುವೆ ಸಾಮರಸ್ಯದ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ, ಸಮಾಲೋಚನೆ, ವಕಾಲತ್ತು, ಶಿಕ್ಷಣದ ಮೂಲಕ ಸದಸ್ಯರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಇದನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ನೋಂದಾಯಿಸುವ ಕಾನೂನುಗಳು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಆರೋಗ್ಯ, ಕಲ್ಯಾಣ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಕೆಲಸದ ಸಮಯ, ಸಾಪ್ತಾಹಿಕ ರಜಾದಿನಗಳು, ವೇತನದೊಂದಿಗೆ ರಜೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಒಟ್ಟಾರೆ ಕೆಲಸದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಅದು ಹೇಳುತ್ತದೆ.

ಇದಲ್ಲದೆ, ಕರ್ನಾಟಕ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಉದ್ಯೋಗ (ಸ್ಥಾಯಿ ಆದೇಶಗಳು) ನಿಯಮಗಳಿಗೆ ಸೇರಿಸಲಾದ ಮಾದರಿ ಸ್ಥಾಯಿ ಆದೇಶಗಳ 9 ನೇ ಷರತ್ತು, ಉದ್ಯೋಗದಾತರು 1948 ರ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಕಾಯ್ದೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒದಗಿಸಲಾದ ವೇತನದೊಂದಿಗೆ ರಜೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು, ಒಪ್ಪಂದ, ಪದ್ಧತಿ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಇತರ ರಜಾದಿನಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಇದಲ್ಲದೆ, ಮಾದರಿ ಸ್ಥಾಯಿ ಆದೇಶಗಳ 10 ನೇ ಷರತ್ತು ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ರಜೆಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಕೆಲಸಗಾರನಿಗೆ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 10 ದಿನಗಳನ್ನು ಮೀರದ ವೇತನದೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ ಇಲ್ಲದೆ ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಗೈರುಹಾಜರಿ ರಜೆಯನ್ನು ನೀಡಬಹುದು.

ಈ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳ ಕಾಯ್ದೆ, ಕರ್ನಾಟಕ ಅಂಗಡಿಗಳು ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಕಾಯ್ದೆ, ತೋಟಗಳ ಕಾರ್ಮಿಕ ಕಾಯ್ದೆ, ಬೀಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಗಾರ್ ಕಾರ್ಮಿಕರ (ಉದ್ಯೋಗ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು) ಕಾಯ್ದೆ ಮತ್ತು ಮೋಟಾರ್ ಸಾರಿಗೆ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕಾಯ್ದೆಯಂತಹ ವಿವಿಧ ಕಾನೂನುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನೋಂದಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ ಮತ್ತು ರಜೆಗಳನ್ನು ವರ್ಷಕ್ಕೆ 12 ದಿನಗಳವರೆಗೆ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅದು ಹೇಳುತ್ತದೆ.

ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಲಾದ ಕಾನೂನುಗಳ ಮೂಲಕ ಉದ್ಯೋಗದಾತರು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ರಜೆ ಒದಗಿಸುವುದನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸುವ ಸಮಗ್ರ ಶಾಸನಬದ್ಧ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಅರ್ಜಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ಹೊರಡಿಸಿದ ಅಧಿಸೂಚನೆಯು ಯಾವುದೇ ಶಾಸಕಾಂಗ ಕಾಯ್ದೆಯಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿಲ್ಲ.

ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಮೇಲೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ಕಾನೂನುಗಳಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗದಾತರು ಮಹಿಳಾ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಮುಟ್ಟಿನ ರಜೆ ಒದಗಿಸುವುದನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸುವ ಯಾವುದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನಿಬಂಧನೆ ಇಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ, ಸರ್ಕಾರವು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಆದೇಶದ ಮೂಲಕ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಮುಟ್ಟಿನ ರಜೆ ಒದಗಿಸುವಂತೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲು ಅಧಿಕಾರ ಹೊಂದಿಲ್ಲ.

ಪ್ರತಿವಾದಿಯು ತಮ್ಮ ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ನೀತಿಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ ಮುಟ್ಟಿನ ರಜೆಯನ್ನು ಸೂಕ್ತವಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಉದ್ಯೋಗದಾತರಿಗೆ ಬಿಡುವ ಬದಲು, ಉದ್ಯೋಗದಾತರ ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ಅನಗತ್ಯವಾಗಿ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಅರ್ಜಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

ಪ್ರತಿವಾದಿಯು ಮುಟ್ಟಿನ ರಜೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆಕ್ಷೇಪಣೆಗಳನ್ನು ಕೋರಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅಧಿಸೂಚನೆಯನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ, ಆಕ್ಷೇಪಾರ್ಹ ಅಧಿಸೂಚನೆಯನ್ನು ನೈಸರ್ಗಿಕ ನ್ಯಾಯದ ತತ್ವಗಳ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯಾಗಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಹ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

ಇದಲ್ಲದೆ, ಮಹಿಳಾ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಮುಟ್ಟಿನ ರಜೆ ನೀಡುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆರ್ಥಿಕ ಹೊರೆ ಉಂಟಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಗಂಭೀರ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅರ್ಜಿದಾರರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

ಅದರಂತೆ, ಅಧಿಸೂಚನೆಯು ಸಂವಿಧಾನಬಾಹಿರವಾಗಿದ್ದು, ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 14 ನೇ ವಿಧಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅದನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಬೇಕೆಂದು ಅರ್ಜಿಯಲ್ಲಿ ಕೋರಲಾಗಿತ್ತು.

ಪ್ರಕರಣದ ಶೀರ್ಷಿಕೆ: ಬೆಂಗಳೂರು ಹೋಟೆಲ್‌ಗಳ ಸಂಘ(ರಿ) ವಿರುದ್ಧ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ

ಪ್ರಕರಣ ಸಂಖ್ಯೆ: WP WP 36659/2025 c/w WP 37122/2025 Dated 09-12-2025